باید ها و نباید های ساختمان سازی سنتی و صنعتی
تاریخچه صنعت ساختمان، هم اندازه با قدمت تمدن بشری است. می‌توان گفت قدیمی‌ترین ساختمان‌های یافت شده به 200 هزار سال قبل باز می‌گردد. قدیمی‌ترین ساختمان‌های کشف شده از عصر گذشته، متعلق به روم باستان است. با اینکه تمدن‌های قبل از روم، به نسبت برتری‌هایی را در زمینه ساخت بناهای سنگی دارا بوده‌اند، با این‌حال رومیان باستان اولین قومیتی بودند که به استحکام سیمان پی‌بردند و اولین بار از آن برای ساخت جاده‌ها، فاضلاب، منابع تأمین آب و دیگر موارد استفاده کردند.
با سقوط امپراطوری روم، بخش اعظم مهارت تخصصی مهندسان آن دوره از بین رفت و زنده کردن این دانش تا زمان انقلاب صنعتی اروپا در میانه‌های قرن هجدهم طول کشید. درحال حاضر مسئله‌ای که به عنوان صنعت مدرن ساختمان شناخته شده، به گسترش سیستم‌های شهری در اروپا مربوط میشود که متعلق به قرون هشتم و یازدهم هستند و تنها می‌توان با بررسی تاریخچه این صنعت به تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی پی‌برد. با گسترش این سیستم‌ها، مشاغلی مانند نجاری و بنایی رشد کردند که امروزه نیز نقش مهمی در این صنعت دارند و طی سالیان متمادی، برتری میان فعالیت‌های شغلی و تجاری بیشتر از گذشته به چشم آمد.
تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی
تفاوت در سرعت زمان عملیات ساختمان سازی
تفاوت درسرعت اجرا و پایان پروژه یکی از مهم‌ترین اولویت‌هایی است که در تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی بررسی میشود. در واقع تفاوت ساختمانسازی سنتی یا صنعتی، زمان پایان رسیدن یک پروژه ساختمانی را تعیین می‌کند. اگر محدوده‌ی زمانی در پروژه‌های ساخت و ساز مهم نباشد، از شیوه‌های سنتی استفاده میشود که به نسبت پروژه‌های صنعتی زمان‌بر است. به همین علت بسیاری از پیمانکاران این صنعت از این روش استفاده نمی‌کنند.
در روش ساخت و ساز صنعتی زمان اجرای کامل پروژه نسبت به شیوه ستنی به مقدار زیادی کمتر است؛ زیرا بیشتر مصالح در کارخانه ها تولید و سپس در پروژه استفاده میشود.
تفاوت در سرعت ساختمان سازی
در روش سنتی مراحل ساختمان سازی درگیری‌های زیادی هم در قسمت اداری و هم در تهیه مصالح وجود دارد. مصالح قدیمی‌تری در شیوه‌های سنتی استفاده میشود. ساخت و ساز به روش سنتی مانند حلقه‌های یک زنجیر باید یکی پس از دیگری کامل شوند که این خود، زمان پایان پروژه را افزایش می‌دهد. در مقابل، در ساختمانسازی به روش صنعتی، مصالح در کوتاه‌ترین زمان به محل پروژه منتقل می‌گردد تا برای نصب آماده شود. درحالی که کارگران در حال آماده سازی، فونداسیون و پی ریزی پروژه هستند.
کیفیت در ساختمان سازی
در ساختمانسازی سنتی به طور دقیق نظارت بر روی کار کارگران وجود ندارد و نظارت در ساختمانسازی نوین بدین گونه است که فردی تحت عنوان مهندس ناظر پس از پایان یک مرحله، کیفیت ساختمان را برای رفتن به مرحله بعد تایید می‌کند. در روش صنعتی ساخت و ساز مهندسان و متخصصان به صورت لحظه‌ای کیفیت محصول را بررسی می‌کنند. می‌توان گفت که متریال ساخته شده با استفاده از دستگاه‌های صنعتی کاملا یکدست هستند و در نهایت فشار وارد شده بر آن‌ها در دیوارهای ساختمان به‌طور یکسان تقسیم خواهد شد.
نگهداری از محیط زیست
استفاده ازروش صنعتی در ساختمانسازی باعث یکسان‌سازی مصرف انرژی نیز میشود و به دلیل استفاده از مواد و مصالح در ساختمان سازی سنتی محیط و خاک زمین در ساختمانسازی دچار آسیب میشود. ساختار مواد و مصالح ساختمانی به طور کلی می‌تواند روی ساختار و خاک محیط ساختمانسازی تاثیر بگذارد. به همین دلیل نمی‌توان در پروژه‌های بزرگ از ساختمانسازی سنتی استفاده کرد؛ زیرا محیط‌زیست آن منطقه آسیب زیادی خواهد دید و نیز دود و فضولات تولید شده توسط ماشین‌آلات نیز کیفیت هوا را تغییر داده و برای ساکنین نیز آسیب‌زا خواهد بود.
از همه این‌ها گذشته آلودگی صوتی ناشی از ساختمانسازی سنتی برای افراد جامعه غیرقابل تحمل است و این تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی پیمانکاران و فعالان این صنعت را وادار به استفاده از شیوه‌های ساختمانسازی صنعتی می‌کند.
طبیعی بودن مصالح ساختمانی
تمامی مواد موجود در ساختمانسازی از دل طبیعت و معادن خارج می‌شوند و بعد از تغییرات آزمایشگاهی به مواد و مصالح مورد نیاز تبدیل خواهند شد. با این حال امروزه با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، نوع ساخت مصالح از حالت سنتی به صنعتی تغییر کرده است و حتی شاهد تغییرات پایه در ساختار و اشکال اکثر آن‌ها به ویژه مصالح به کار رفته در نما همانند آجر و سنگ هستیم. به عبارتی در اساس کاربرد آن‌ها تغییری به وجود نیامده است، اما شکل و ظاهر آن‌ها نسبت به قبل تغییر قابل توجهی داشته است. مصالح ساختمانی، مواد پایه‌ای هستند که در ساخت بنا باید مورد استفاده قرار بگیرند.
مصالح ساختمانی در ساختمانسازی
ابزار پایه در ساخت یک بنا، مصالح ساختمانی هستند. همه ساختمان‌ها در صنعت ساختمانسازی چه در شیوه سنتی و چه در شیوه صنعتی از مصالح پایه یکسان استفاده می‌کنند و از طرفی دیگر کیفیت هر ساختمانی به نوع مواد و مصالح به کار رفته در ساخت آن وابسته است. مصالحی که شما در عادی‌ترین حالت مشاهده می‌کنید، ساده‌ترین انواعی هستند که در همه ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ به طورکلی و به صورت تخصصی این مواد و مصالح به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند که دارای ویژگی‌های متفاوت هستند.
تفاوت صنعت ساختمانسازی سنتی و صنعتی درمصالح مورد استفاده
• آجر
مهم‌ترين مصالح ساختمانى در ايران، آجر بوده که معمولا به شکل مربع است. از آجر در تزئین و نماسازی ساختمان چه در گذشته و چه در حال حاضر استفاده میشود. در گذشته بیشتر در ساخت طاق و دیوارها و امروزه در نما مورد استفاده قرار می‌گیرد. تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی در استفاده از آجر در قسمت‌های مختلف ساختمان دیده میشود.
• آهک
آهک متریالی است که از ابتدا توسط بشر شناخته شد. از ملات آهک در پى سازى و کرسى چينى و ديوارسازى در ساختمانسازی سنتی استفاده می‌شده است. در حال حاضر نيز آهک يکى از مصالح کابردی در ساختمان است. انواعی از سنگ‌هاى آهکى را در پوشش کف، پله‌ها و نماها بکار مى‌برند و انواع دیگر آن براى ملات پخته شده و مصرف مى‌شوند.
• شن و ماسه
ماسه از مصالحى است که بصورت ترکيب با آهک بعنوان ملاتى مقاوم در پى‌سازى‌هاى آجرى و ساير کارها استفاده مى‌شود. ماسه به شکل مستقيم، قدمتى بالغ بر 3000 سال دارد. ماسه در مواردی بطور طبيعى وجود دارد و به روش مصنوعى از طريق خرد کردن سنگ گرانيت، سنگ آهک متراکم و ديگر سنگ‌هاى متراکم تولید میشود.
• ملات
ملات ترکیب خميرى و چسبنده‌اى است که جهت اتصال آجرها و بلوک‌ها به يکديگر و براى بوجود آوردن دیوار و یا جسم واحد و یکدست در ساختمان بکار مى رود. بطورکلى مقاومت ملات به وضع آب وهوا و شرایط محیطی، مکان و محيط و نوع ساختمان بستگى کامل دارد. کاربرد ملات‌ها با پيدايش معمارى سنتى بررسی شده است. ملات‌ها انواعى مثل ملات گل، ملات کاهگل و خاک، ملات گچ، ملات گل آهک، ملات ماسه آهک، ملات ساروج، ملات ماسه سيمان دارد.
• گچ
از ديگر تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی، استفاده از گچ مى باشد که در تمامى دوره‌ها در معمارى استفاده شده است. تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی در تولید گچ به کاربردهاى متعدد آن وابسته است.
استفاده از چوب از ويژگى‌هاى معمارى اسلامى است، که در ناحيه گيلان و مازندران نسبت به دیگر نقاط کشور رايجتر است. از چوب براى ساختن در و پنجره، صندوق‌هاى ضريح، ستون‌ها و تير سقف، چارچوب و مواردی از این قبیل استفاده مى‌شد. از چوب علاوه بر اسکلت سازي، در تزئين بنا نيز استفاده شده است. در بیان تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی در صنعت چوب و فرآورده‌هاى آن، می‌توان گفت طی صد سال اخير به عنوان مصالحى مؤثر در ستون هاى چوبي، پوشش هاى سقفى دوجداره و بخش‌هاى ديگر همچون نمای داخلی بکار رفته است.
امروزه از چوب براى کف سازى هاى پارکت، قاب سازى‌هاى سقف، دکورسازى‌ها و کابينت‌هاى چوبي، درهاى چوبى با روکش‌هاى زيبا استفاده میشود و به طورکلى پس از سنگ، آجر، گچ و آهک چوب نيز از مصالح کاربردی در ساختمان سازى مى‌باشد.
سخن پایانی
گسترش تجارت و فعالیت‌های بازرگانی که نیازمند ساختارهای پایه حمل ونقل از جمله راه‌آهن، کانال‌ها، پل‌ها و تونل‌ها بود، باعث رشد مراکز صنعتی عمرانی و ساختمانسازی شد. طی بررسی‌های مختلف تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی، از گذشته انسان‌ها در همان ابتدا به اثر و کاربری بیشتر قطعات هم شکل و هم اندازه در ساخت ساختمان و بناهایشان پی‌برده بودند.
با این حال در هر دوره یا در مناطق مختلف، ویژگی‌های بومی و محیطی هر منطقه، باعث می‌شد که روش ساخت این قطعات و همچنین مصالح مورد استفاده در ساخت آن‌ها در هر مکان و در هر زمان تفاوت داشته باشد که با گذر زمان این تفاوت ساختمان سازی سنتی و صنعتی به چشم آمد و با تغییرات زمان بروز شد؛ این تفاوت‌ها با شروع انقلاب صنعتی در اروپا و سپس با گذر زمان در دیگر مناطق شهر‌نشین به چشم آمدند و با حفظ ماهیت خود به پیشرفت انجامیدند.